Matejko był artystą i historiozofem, badaczem przyczyn upadku Polski. Zaskakiwał kolorystyką obrazów, oburzał wprowadzaniem na płótna postaci niewymienianych przez kroniki. W "Klanie Matejków" przywołano słowa wielkiego malarza Jerzego Nowosielskiego:"Pamiętajmy, że »Hołd pruski« i »Bitwa pod Grunwaldem« to są ewenementy w europejskim malarstwie historycznym - to najlepsze dzieła, jakie w tym gatunku powstały. A czy na co dzień myślimy o Matejkowskiej polichromii kościoła Mariackiego w Krakowie? On [...] dał genialną koncepcję polichromii kościoła gotyckiego. Jeśli chodzi o sposób zdobienia kościoła w Europie XIX wieku, to Matejko stworzył największe dzieło".